Niedowidzący więźniowie nie siedzą bezczynnie! U nas uczą się żyć w ciemności

Oddział dla skazanych ociemniałych w fordońskim zakładzie karnym./fot. www.sw.gov.pl

Zakład Karny w Bydgoszczy-Fordonie, przy okazji obchodzonego niedawno Dnia Białej Laski, prezentuje swój jedyny w kraju oddział przeznaczony dla skazanych ociemniałych. Osadzeni odbywają tam kary od 35 lat.

Początki powstania oddziału datuje się na rok 1985. W oddziale przebywało wówczas 10 skazanych ociemniałych. Większość przetransportowanych wywodziła się z ZK w Czarnem, gdzie zrodziła się „epidemia" samouszkodzeń gałek ocznych. Inną grupę stanowili skazani (ta grupa przeważa obecnie w oddziale dla ociemniałych) z wrodzonymi lub nabytymi chorobami narządu wzroku takim jak np. zaćma, uszkodzenie nerwów wzrokowych.

Obecnie fordońska jednostka w zakresie pracy z ociemniałymi ma zdecydowanie inny charakter. Po przybyciu do oddziału ociemniałemu przydzielony jest przewodnik, opracowuje się dla niego indywidualny program oddziaływań rehabilitacyjnych i wychowawczych. Ma on charakter praktyczny, skazanego mobilizuje się bowiem do podjęcia działań w celu uzyskania kolejno: grupy inwalidzkiej, renty, ukończenia kursu orientacji przestrzennej, wyrobienia legitymacji Polskiego Związku Niewidomych.

W roku 1997, po wizycie przedstawicieli Rzecznika Praw Obywatelskich, oddział przeszedł gruntowny remont, zyskał nowe meble oraz urządzenia niezbędne do nauki dla skazanych niewidomych i niedowidzących, którzy są transportowani do fordońskiej jednostki celem odbycia w/w kursu. Wyposażenie cel (5 - dwuosobowych) praktycznie nie odbiega od standardu zwykłego oddziału w zakładzie zamkniętym, jednak powierzchnia przypadająca na jednego ociemniałego wynosi od 4,28 m² do 5 m². Skazani korzystają z pewnych odstępstw od regulaminu, np. są wyposażeni w sprzęt tyflotechniczny.

W Zakładzie Karnym w Bydgoszczy-Fordonie organizowane są cyklicznie kursy orientacji przestrzennej dla skazanych niewidomych i niedowidzących. Skazani są przygotowywani do samodzielnego poruszania się w terenie. Kolejnym etapem jest trening sensoryczny, obejmujący ćwiczenie zmysłów: dotyku, słuchu i węchu oraz kompensowania nimi braku wzroku. Trenowane są techniki poruszania się z przewodnikiem i z pomocą białej laski.

Każdy z uczestników uczy się przechodzenia przez drzwi, chodzenia po schodach, rozpoznawania niewerbalnych sygnałów przewodnika, określania swojego położenia w przestrzeni, a także umiejętności codziennych takich, jak: jedzenie, picie, nalewanie płynów, utrzymywanie czystości, korzystanie ze sprzętów domowych, układanie i rozpoznawanie nominałów banknotów, czy szukanie upuszczonych przedmiotów. Nauka orientacji przestrzennej odbywa się w budynkach mieszkalnych i na placach spacerowych. Osoby przybywające na kurs zostają zakwaterowane w celach wspólnie z osadzonymi pełnosprawnymi, którzy pełnią rolę przewodnika.

Warto wiedzieć, że bydgoski oddział jest tylko czasowym miejscem pobytu dla tej grupy więźniów. Po odbyciu szkoleń, osadzeni wracają do swoich jednostek.

Tekst: por. Agnieszka Wollmann