Listopad

Ostatnie w listopadzie radiowe spotkanie z historią prowadzi nas do Tucholi. Przeszukując radiowe archiwum odnajdujemy dziennikarskie ślady pozwalające poznać dzieje Tucholi, trudne symbole i legendy. Odwiedzamy Muzeum Borów Tucholskich, poznajemy historyczne miejsca i związane z tymi ziemiami postaci oraz organizacje. Przyglądamy się Bractwu Kurkowemu, myśliwskiej sztuce i zwiedzamy gospodarstwa agroturystyczne. Czy dzięki zachowanym dźwiękom możemy lepiej poznać nasz region? Poszukajmy odpowiedzi w materiałach odnalezionych w źródłach audialnych zebranych w Archiwum Dokumentów Fonicznych na portalu archiwum.radiopik.pl.

Zaczynamy od opisu Tucholi w cyklu Ewy Dąbrowskiej i Małgorzaty Jarocińskiej „Legendy Pomorza i Kujaw” z 24 września 2017 roku. 26 marca 1975 roku udaliśmy się z Ryszardem Jankowskim na „Plac Zamkowy 8”, by odwiedzić Powiatowy Dom Kultury w Tucholi. O audiencji osobistej zespołu "Tuchliki" z Tucholi u papieża Jana Pawła II opowiedział Ryszard Lewandowski w reportażu pt. „Tuchliki w Watykanie” z 21 grudnia 1990 roku. 9 sierpnia 2013 roku o turystyce i wypoczynku w gospodarstwach agroturystycznych w Borach Tucholskich opowiedział Andrzej Krystek w audycji z cyklu „Regionalny Znak Jakości”. Podczas otwarcia 61. Dni Borów Tucholskich, zaprezentowano album pod tytułem „Tucholscy Malarze”, o czym 19 lipca 2020 roku w materiale pt. „Tuchola - album” opowiedział Marcin Doliński. W audycji Michała Słobodziana pt. „Myśliwska sztuka” z 14 lipca 2011 roku, myśliwi z Tucholi opowiedzieli o sygnałach stosowanych na polowaniach. 24 maja 2011 roku Żaneta Walentyn w materiale pt. „Obóz w Tucholi” odniosła się do obozu dla jeńców i internowanych w wojnie polsko-bolszewickiej. Czy z Pomnika Żołnierzy Radzieckich w Tucholi powinny zniknąć czerwone gwiazdy? Odpowiedź w reportażu Michała Słobodziana pt. „Trudne symbole” z 12 kwietnia 2022 roku. 19 lutego 2006 roku wspomnienia założyciela organizacji młodzieżowej „Borowianka” w Tucholi przybliżył w swoim reportażu Zdzisław Pająk. O przyszłości Muzeum Borów Tucholskich rozważali goście Żanety Walentyn w audycji „Jaki region” z 23 lutego 2017 roku. Osobie Leona Janty-Połczyńskiego, politykowi pochodzącemu z Borów Tucholskich, poświęcono ekspozycję, o której 1 lutego 2019 roku opowiedział Marcin Doliński w materiale pt. „Wystawa w Tucholi”. Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Tucholi wyróżnione zostało nagrodą Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego, o czym 4 grudnia 2014 roku Marcin Doliński opowiedział w materiale pt. „Liderzy Regionu”. Pytanie „Dlaczego patronką Tucholi jest św. Małgorzata” znalazło swoją odpowiedź w kolejnym odcinku cyklu „Legendy Pomorza i Kujaw” Ewy Dąbrowskiej i Małgorzaty Jarocińskiej, zaprezentowanym 24 września 2017 roku.

Tym samym zamykamy listopadowy cykl spotkań z przeszłością, której ślady odnajdujemy w radiowych zbiorach. Dokąd podążymy w grudniowe wieczory środowe? Przekonamy się już za tydzień w kolejnym spotkaniu w cyklu „Radio z Historią”, przypominającym Słuchaczom godne uwagi materiały ze źródeł audialnych z Archiwum Dokumentów Fonicznych. Zapraszają: Ewa Dąbrowska i Marek Rzepa.

Wyjątkowo w ostatnią niedzielę listopada przeszukujemy radiowe archiwum, ponownie odnajdując ślady dziennikarskiej pracy i skupiając się na pomnikach w Kujawsko-Pomorskiem. Jak odnosimy się do nich w naszej codzienności? Czy pomnik może stać się źródłem ludzkiej nienawiści? Jak wpisuje się w naszą pamięć czy poczucie wdzięczności? Czy ich obecność pomaga nam wyraźniej rozumieć historię? Spróbujmy poszukać odpowiedzi w materiałach odnalezionych w źródłach audialnych zebranych w Archiwum Dokumentów Fonicznych na portalu archiwum.radiopik.pl.

Nasz przegląd rozpoczynamy od materiału Michała Zaręby pt. „Dewastacja pomnika” z 1 sierpnia 2018 roku, dotyczącego aktu wandalizmu wobec pomnika Żołnierzy Wyklętych w Toruniu. 16 września 2002 roku o budowie pomnika Edwarda Gierka opowiedział Maciej Jastrzębski w reportażu pt. „Włocławskie gierki”. Uroczysta sesja bydgoskiej Rady Miasta, odsłonięcie pomnika Andrzeja Szwalbego znalazły się w relacji Elżbiety Rupniewskiej pt. „Bydgoszcz urodziny miasta” z 18 kwietnia 2007 roku. 1 stycznia 2016 roku o uroczystości odsłonięcia pomnika Artylerii w Toruniu opowiedział w audycji „Czatuj” Michał Zaręba. „Pomnik Wyklętych” był tematem wywiadu Macieja Wilkowskiego z dr Markiem Szymaniakiem z bydgoskiego IPN-u i społecznego komitetu budowy takiego pomnika, zaprezentowanego 27 grudnia 2016 roku. 29 stycznia 2017 roku w materiale pt. „Pomnik Wyklętych” Marek Ledwosiński odniósł się do zawiązania społecznego komitetu budowy pomnika Żołnierzy Wyklętych we Włocławku. Idea budowy „Pomnika Żołnierzy Wyklętych” w Bydgoszczy, znalazła się również 6 czerwca 2017 roku w materiale Roberta Erdmanna. 2 kwietnia 2018 roku w materiale pt. „Zbrodnia Pomorska - pomnik” Monika Kaczyńska umieściła ślad spotkania członków Komitetu Budowy Pomnika, który odsłonięty został w Toruniu 2 października tego samego roku. „Pomnik Wdzięczności Chrystusa Króla” stanął w Sępólnie Krajeńskim, o czym 25 września 2014 roku w materiale pod tym samym tytułem opowiedział Marcin Doliński. 23 grudnia 2016 roku w audycji „Z wizytą w parafii w Brzozie” o budowie pomnika poległych w Brzozie Powstańców Wielkopolskich mówiła Ewa Dąbrowska. Mieszkańcy Parlinka podjęli inicjatywę postawienia rzeźby postaci typowego mieszkańca wsi o imieniu Bartek, o czym 9 listopada 1999 roku w reportażu pt. „O Bartku, który zjednoczył wieś” opowiedziały: Iwona Komisarek i Żaneta Walentyn. Dalsze losy pomnika chłopa polskiego Bartka w Parlinku przedstawiła Żaneta Walentyn w audycji „Bliżej życia” z 19 czerwca 2014 roku. 18 kwietnia 2007 roku w audycji pt. „Pomnik papieża” Marek Ledwosiński ujawnił szczegóły uroczystości odsłonięcia pomnika Jana Pawła II w Toruniu. 23 lutego 2016 roku w audycji „Organizacje Pożytku Publicznego” Elżbieta Rupniewska spotkała się z przedstawicielami działającego w Bydgoszczy Społecznego Komitetu Budowy Szkoły - Pomnika Jana Pawła II.

Trzeci raz w listopadzie rozglądamy się po radiowym archiwum, wyłuskując ślady dziennikarskiej pracy przybliżającej tym razem pomniki na Kujawach i Pomorzu. Niektórzy mijają je codziennie, a jednak nie znają ich dziejów. Bogatsi o historię zaczniemy inaczej na nie patrzeć, rozumieć. Sięgniemy zatem do materiałów odnalezionych w źródłach audialnych zebranych w Archiwum Dokumentów Fonicznych na portalu archiwum.radiopik.pl.

Jaki „Pomnik” zyskał Wielki Astronom, przekonać się można w reportażu Urszuli Łączkowskiej z 17 listopada 1972 roku. O aferze ratuszowej z Mikołajem Kopernikiem w tle, opowiadał Marek Ledwosiński w relacji pt. „Nowy pomnik w Toruniu” z 21 czerwca 2007 roku. 20 marca 1957 roku w audycji pt. „Na Wielewskich Błoniach” Anna Jachnina odniosła się do uroczystości odsłonięcia pomnika poety Hieronima Derdowskiego. „O pomniku co nie chciał się poddać” dowiedzieć można się z reportażu Iwony Komisarek i Żanety Walentyn z 16 lipca 1997 roku. W audycji pt. „Walka o pomnik” z 17 kwietnia 2001 roku, Wojciech Sobociński i Magda Jasińska przedstawili intensywne starania o utrzymanie pomnika na Starym Rynku w Bydgoszczy. 1 sierpnia 2008 roku, w „Rozmowie dnia” Michała Jędryki na temat historii i symboliki Pomnika Walki i Męczeństwa na Starym Rynku w Bydgoszczy wypowiadał się dr Krzysztof Osińskim z Instytutu Pamięci Narodowej. „Pomnik Kazimierza Wielkiego” w Bydgoszczy jeszcze przed jego postawieniem budził wielkie zainteresowanie, o czym 6 lipca 2006 roku opowiedziała w relacji Weronika Worobiej. Gdy już „Pomnik Kazimierza Wielkiego” stanął na bydgoskich Wałach Jagiellońskich, niektórzy chcieli przenieść królewską rzeźbę na Stary Rynek, o czym 16 sierpnia 2018 roku mówił Maciej Wilkowski. Sprawa przeniesienia „króla” obudziła u bydgoskich radnych ideę konsultacji społecznych, o czym 12 sierpnia 2018 roku w materiale pt. „Pomniki na Starym Rynku” mówiła Kamila Zroślak. Inicjatywy postawienia pomnika Łupaszce w Cekcynie wzbudziła sprzeciw miejscowej społeczności, o czym 6 listopada 2006 roku w reportażu pt. „Taki trochę Kmicic” opowiedziała Żaneta Walentyn. 15 sierpnia 2005 roku w reportażu pt. „Święto Wojska Polskiego”, Andrzej Krystek odniósł się do odsłonięcia „Ławeczki Sikorskiego” w Parku Solankowym w Inowrocławiu. Pod tytułem „Nowy Pomnik we Włocławku”, 17 września 2003 roku Maciej Jastrzębski przedstawił relację z odsłonięcie pomnika powstańców styczniowych.

To tylko fragmenty tego, co o kujawsko-pomorskich pomnikach znaleźć możemy w radiowych zbiorach. Co kryją jeszcze? Przekonamy się w trakcie kolejnych spotkań w cyklu „Radio z Historią”, gdzie co tydzień przypominamy godne uwagi materiały ze źródeł audialnych z Archiwum Dokumentów Fonicznych. Zapraszają: Ewa Dąbrowska i Marek Rzepa.

Druga środa listopada, coraz bliżej Narodowego Święta Niepodległości i za naturalną przyczyną rozglądamy się po radiowym archiwum, by odnaleźć przykłady działalności dziennikarskiej dotykającej patriotyzmu. W audycji „Radio z Historią” zabrzmi pieśń patriotyczna oraz osadzone w patriotycznym duchu sygnały rozgłośni radiowych. Sięgniemy do historii bydgoskiego hejnału i przypomnimy jak zaczynał się program w przedwojennym Polskim Radiu. Wsłuchamy się w Pieśń Ziemi Kujawskiej i przekonamy się o czym śpiewa Polonia. Jest w czym wybierać, a wszystko odnajdujemy w materiałach odnalezionych oczywiście w źródłach audialnych zebranych w Archiwum Dokumentów Fonicznych na portalu archiwum.radiopik.pl.

„P”, jak pieśń patriotyczna - to temat, nad którym 10 listopada 2015 roku pochyliły się Ewa Dąbrowska i Małgorzata Jarocińska w kolejnym odcinku cyklu „Słownik muzyczny”. O patriotycznych sygnałach rozgłośni radiowych rozmawiali Paweł Turski i Marek Rzepa w jednym ze spotkań z „Radiowymi Pamiątkami” z 29 maja 2007 roku. 12 styczna 2005 roku w audycji „Historia Rozgłośni Pomorskiej Polskiego Radia” o początkach programu w przedwojennym Polskim Radiu opowiadał Roman Szada. 31 grudnia 1967 roku w audycji pt. „Pieśń Ziemi Kujawskiej” wysłuchać można było wierszy i piosenek w wykonaniu Wandy Szkulmowskiej, uczniów Liceum Włocławskiego. 9 maja 2011 roku do rozmowy o pieśni maryjnej rozbrzmiewającej z okna na wieży bydgoskiej katedry w audycji pt. „Hejnał bydgoski” Maciej Wilkowski zaprosił Romana Biskupskiego i Jerzego Derendę. „Tu jest Ojczyzna” to tytuł audycji Zdzisława Pająka, w której 11 sierpnia 2008 roku opowiedział o Polakach na wschodnich kresach, którzy z zespołami muzycznymi przyjechali na festiwal do Cekcyna. Co znaleźć można w śpiewniku Polonii spotkanej w Brazylii mogli przekonać się 15 sierpnia 2019 roku Słuchacze cyklu pt. „Dookoła świata” Adriany Andrzejewskiej-Kuras.

Charakter drugiego wieczoru środowego w listopadzie przygotował Słuchaczy na nastrój 11 listopada. W ciągu jednego spotkania trudno wyczerpać patriotyczny temat zapisany dźwiękami w archiwach kujawsko-pomorskiej rozgłośni, a to tylko fragment radiowych zbiorów. Po co jeszcze będziemy sięgać? Przekonamy się w trakcie kolejnych spotkań w cyklu „Radio z Historią”, gdzie co tydzień przypominamy godne uwagi materiały ze źródeł audialnych z Archiwum Dokumentów Fonicznych. Zapraszają: Ewa Dąbrowska i Marek Rzepa.

W pierwszą środę listopada i przy okazji Dzień Wszystkich Świętych, w audycji „Radio z Historią” odkurzamy materiały związane z tą datą, z Zaduszkami, z tradycjami związanymi z 1 listopada. W dziejach kujawsko-pomorskiej rozgłośni wiele razy odwiedzaliśmy cmentarze z mikrofonem, towarzyszyliśmy policjantom pilnującym porządku w okolicy nekropoli, rozkładaliśmy wspomnienia na pięcioliniach... Przykładów jest wiele i wszystkie odnajdujemy w materiałach odnalezionych oczywiście w źródłach audialnych zebranych w Archiwum Dokumentów Fonicznych na portalu archiwum.radiopik.pl.

O tradycjach 1 listopada i znaczeniu Dnia Wszystkich Świętych mówił ks. Krzysztof Buchholz w „Rozmowie dnia” z 31 października 2007 roku. W jednym z kościołów w bydgoskim Fordonie znajdują się relikwie świętych i błogosławionych, o czym 27 października 2019 roku w audycji „Pierwszy Dzień Tygodnia” mówiła Ewa Dąbrowska. Barwne stoiska z kwiatami i zniczami to przy cmentarzach już widok codzienny, a 27 października 2004 roku o takim kiermaszu przed Dniem Wszystkich Świętych opowiedział Andrzej Krystek w relacji pt. „1 listopada - kwiaty i znicze”. 1 listopada warto odwiedzić stare i opuszczone cmentarze, którym 31 października 2013 roku reportaż w audycji „Bliżej życia” poświęciła Żaneta Walentyn. Czyściec - o podstawach Kościoła Katolickiego do nauczania o jego istnieniu, traktuje audycja „Pierwszy Dzień Tygodnia” Ewy Dąbrowskiej z 21 listopada 2021 roku. Tradycje i obrzędy związane z Dniem Wszystkich Świętych oraz Dniem Zadusznym przedstawiła Iwona Muszytowska-Rzeszotek w audycji „Porozmawiajmy o kulturze” z 31 października 2020 roku. Nad zabawą w „Halloween”, którą wielu krytykuje, a dla innych jest ona wyłącznie rozrywką, pochyla się Ewa Dąbrowska w audycji „Pierwszy Dzień Tygodnia” z 3 listopada 2011 roku. 29 października 2005 roku, o historii i antropologii obchodów dni 1 i 2 listopada, w audycji „Lektury nie tylko do matury” opowiedziała Małgorzata Maniszewska. O kwestujących na Cmentarzu św. Jerzego w Toruniu przedstawicielach kultury, sztuki i nauki, samorządowcach i politykach opowiedziała Katarzyna Prętkowska w materiale pt. „Kwesta w Toruniu” z 24 października 2019 roku. Charakter zadumy Dnia Wszystkich Świętych co roku zakłócają „hieny cmentarne”, o czym 26 października 2015 roku w materiale pt. „Cmentarze - kradzieże” opowiedziała Sława Skibińska-Dmitruk. O genezie Dnia Wszystkich Świętych i Zaduszek, o tajemnicy umierania i życia po śmierci, przenikaniu świata żywych i zmarłych usłyszeliśmy 31 listopada 2009 roku w audycji Ewy Dąbrowskiej z cyklu „Pierwszy Dzień Tygodnia”. 31 października 2007 roku Tadeusza Nalepę wspominał Zdzisław Pająk w felietonie pt. „Nalepa”. 2 listopada 2019 roku w audycji „Wsłuchaj się w region” na „Zaduszki jazzowe” do Torunia zapraszał Dariusz Gross. 30 października 2000 roku w audycji pt. „Zaduszki cygańskie” zwyczaje cygańskie i martyrologię narodu cygańskiego przybliżył Maciej Jastrzębski. 1 listopada 2019 roku prof. Aleksander Nalaskowski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu poświęcił odcinek cyklu „Pora na profesora” pamięci o bliskich właśnie w Dniu Wszystkich Świętych.

Pierwszy wieczór listopada migocze płomykami na grobach, ale też wraca echem wspomnień obudzonych właśnie w dzień Wszystkich Świętych. W archiwach kujawsko-pomorskiej zapisanych jest wiele zaduszkowych śladów, do których warto wracać. Po które sięgać będziemy jeszcze? Przekonamy się w trakcie kolejnych spotkań w cyklu „Radio z Historią”, gdzie nie zabraknie godnych uwagi materiałów ze źródeł audialnych z Archiwum Dokumentów Fonicznych. Zapraszają: Ewa Dąbrowska i Marek Rzepa.