Reforma sądów: punkty sądowe w gminach, aplikacja, rozprawy w smartfonie

Minister sprawiedliwości, prokurator generalny Zbigniew Ziobro podczas konferencji prasowej w Prokuraturze Krajowej w Warszawie. Temat: oczekiwana reforma sądów powszechnych./fot. Rafał Guz/PAP

- Sędzia będzie powoływany tylko raz na sędziego sądu powszechnego; w gminach powstaną punkty sądowe; będzie 79 okręgów sądowych oraz 20 sądów regionalnych; sądy będą dostępne dla obywateli poprzez aplikację w telefonie - to główne założenia reformy przedstawionej przez resort sprawiedliwości.

Minister Zbigniew Ziobro zapowiedział, że jeszcze w poniedziałek oficjalnie wystąpi o nadanie projektowi reformy statusu projektu rządowego. - Reforma, którą proponujemy prowadzi bezpośrednio do takiego wniosku, do takiej konsekwencji, że sędziowie będą mieli jeden status, chcemy wprowadzić zasadę równości sędziów sądów powszechnych w Polsce - powiedział minister sprawiedliwości.

Sędzia będzie powoływany tylko raz
- Dzisiaj - mówił szef MS - sędziowie mają różny status: są sędziowie sądów rejonowych, sądów okręgowych, sądów apelacyjnych. Tworzą się też rozmaite grupy interesów w obszarze sądownictwa, my chcemy z tym raz na zawsze skończyć, chcemy, żeby każdy sędzia był sobie równy, aby każdy sędzia był raz jeden powoływany w drodze nominacji prezydenckiej i powierzano mu na cały okres jego służby tę władzę sędziowską, by nie musiał przechodzić po raz kolejny procesów nominacyjnych - powiedział Ziobro.

- Każdy sędzia raz jeden będzie powoływany i będzie miał status sędziego sądu powszechnego i wszyscy sędziowie będą sobie równi - podkreślił szef MS oceniając, że takie rozwiązanie zwiększy niezależność i niezawisłość sędziów.

Jednocześnie planowane jest spłaszczenie struktury sądownictwa powszechnego. Obecnie bowiem funkcjonuje 318 sądów rejonowych, 46 sądów okręgowych, 11 sądów apelacyjnych. Jak zapowiedziało MS, żaden z tych sądów nie zostanie zlikwidowany, natomiast powstanie 79 okręgów sądowych z sądami oraz powstanie 20 sądów regionalnych. Według Ziobry poprzez spłaszczenie struktury ma zostać uzyskany efekt w postaci uwolnienia przeszło 2 tys. stanowisk sędziowskich. Dodał, że będzie to bardzo istotne wzmocnienie sądów, gdyż po zmianach sędziowie zamiast angażować się w prace biurokratyczne, zajmą się orzekaniem, czyli tym na co liczy i czego oczekuje polskie społeczeństwo.

Koniec z wydziałami. Jeden prezes i wiceprezes
Wiceminister sprawiedliwości Katarzyna Frydrych doprecyzowała, że po reformie będzie 1,1 tys. funkcyjnych sędziów, a 2,1 tys. wróci do pełnego orzekania; na czele sądu będzie stał tylko prezes i wiceprezesi - nie będzie w sądach wydziałów, pojawią się natomiast izby. - Chce stanowczo zaznaczyć, że liczba izb nie będzie tożsama z liczbą wydziałów aktualnie obowiązujących - zaznaczyła.

Frydrych przypomniała, że obecnie, 3,2 tys. sędziów to sędziowie funkcyjni - pełnią w wymiarze sprawiedliwości różne funkcje. - Pełnienie tych funkcji związane jest z tym, że mają ustalony, ograniczony udział w przydziale spraw. Mają obniżony ten udział, czyli nie sądzą tak naprawdę jak sędziowie liniowi. Chcemy to znieść - zapowiedziała.

Jak mówiła wiceszefowa resortu sprawiedliwości, sędzia musi podejmować te obowiązki, do których tak naprawdę został powołany. - A został przecież powołany do orzekania i do rozstrzygania spraw, a nie do czynności administracyjnych i czynności o charakterze technicznym - podkreślała.

Nowe rozwiązania mają łączyć się z poprawą statusu finansowego sędziów szeregowych, bo dzisiaj - jak zaznacza MS - różnice w zarobkach między sędziami o takim samym stażu sięgają 4 tys. zł. - To zostanie całkowicie zlikwidowane, zarobki sędziów będą ściśle powiązane z ich stażem pracy - mówił Ziobro.

Sądy bliżej obywateli
Jednocześnie planowana reforma według założeń MS ma przybliżyć sądy do obywateli i przyspieszyć postępowania. Ziobro zapowiedział stworzenie punktów sądowych w każdej gminie. - Chcemy, żeby samorządy mogły w porozumieniu z sądami zakładać punkty sądowe w gminach, które będą miejscem profesjonalnej obsługi obywateli, w którym obywatel będzie mógł dowiedzieć się o stanie jego sprawy, o wyznaczonych terminach, o wylosowanym składzie i uczestniczyć w rozprawie online - powiedział minister.

Wskazał, że sądy mają być dużo bardziej dostępne dla obywateli, dla przedsiębiorców na przysłowiowy telefon, smartfon, aby każdy poprzez aplikację, którą ściągnie na swój telefon, mógł dowiadywać się o stanie sprawy, mógł przekazywać i odbierać pisma sądowe i mógł uczestniczyć on-line w rozprawach, które są w toku.

Wiceminister Warchoł nawiązując do tych kwestii wskazał, że po zmianach wiele spraw będzie możliwych do załatwienia wręcz z domu. - Bez wychodzenia z domu, z poziomu smartfona będzie można wziąć udział w zdalnym procesie, będzie można dowiedzieć się o stanie sprawy, sprawdzić dokumenty, akta - podkreślił.

Nikt nie straci pracy
Przypomniał, że już teraz można brać udział w rozprawach on-line. - Od 1 lipca działa system e-doręczeń - wskazał Warchoł. Powiedział także, że będzie możliwość wysyłania pism drogą elektroniczną. - Dziś pełnomocnicy otrzymują te pisma z sądu drogą elektroniczną, ale będą mogli wysyłać i to z poziomu swojej aplikacji - zapowiedział.
Jednocześnie Warchoł przyznał, że aby sądy mogły sprawnie i szybko działać trzeba zadbać o przeszło 30 tys. pracowników sądowych. - Dostaną oni gwarancję pracy na dotychczasowych stanowiskach. Wynagrodzenia zostaną również utrzymane. Nikt nie straci pracy - zapowiedział. Dodatkowo zaś zostanie podniesiona ranga kadry urzędniczej, a pracownicy zostaną objęci ochroną tak, jak funkcjonariusze publiczni. Dostaną rozbudowany system motywacyjny, którego do tej pory nie mieli - dodał Warchoł.

Ziobro wskazał, że jeśli projekt zyska status projektu rządowego, to środowiska sędziowskie będą uczestniczyć w jego konsultacjach. - Do reguł procesu uchwalania projektu przez rząd należy również konsultowanie takiego projektu ze środowiskiem sędziowskim - przypomniał minister.

Jak podsumowuje MS, dzięki zapowiedzianej reformie Polacy będą mogli sprawnie załatwić ważne dla siebie sprawy sądowe bez zbędnych formalności i blisko domu.