prof. Marcin Szewczak
2022-06-22
Gościem „Rozmowy Dnia” był prof. Marcin Szewczak, prawnik z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, znawca zagadnień Trójmorza. Tematem rozmowy była wizyta prezydenta Andrzeja Dudy w Rydze oraz znaczenie Trójmorza w kontekście wojny na Ukrainie.
Magdalena Ogórek: Inicjatywa Trójmorza coraz częściej odmieniana jest przez wszystkie przypadki, wydaje się numerem jeden w tematyce w związku z agresją Federacji Rosyjskiej na Ukrainę. Proszę krótko wytłumaczyć Słuchaczom, którzy jeszcze nie zetknęli się z tym nazewnictwem czym ona jest?
Prof. Marcin Szewczak: Inicjatywa Trójmorza jest działaniem, które zostało zapoczątkowane przez prezydenta Polski Andrzeja Dudę i panią prezydent Chorwacji w 2015 roku. Miało na celu skupienie państw, które leżą w obszarze Europy Środkowo-Wschodniej – pomiędzy Morzem Bałtyckim, Adriatyckim i Czarnym – państw, które mają wspólną historię, tradycję i są na mniej więcej podobnym poziomie rozwoju gospodarczego. Ta inicjatywa nie miała charakteru politycznego, bardziej charakter gospodarczy, bo przede skupiała się na tym, aby poprawić infrastrukturę drogową – to jest podstawowe zadanie, które przez ostatnie lata było realizowane. W szczególności chodziło o stworzenie korytarza transportowego, który określany jest jako trasa ekspresowa Via Carpatia, biegnąca od Kłajpedy na Litwie aż do greckich Salonik ze swoimi odnogami ciągnącymi się na Chorwację czy też przez Bułgarię do Morza Czarnego i również obejmują kraje bałtyckie, które dochodzą do Litwy. Dziś to bardzo ważne, bo gdy patrzymy na konflikt na Ukrainie, to sieci dróg, dobre infrastruktura to podstawa w komunikowaniu regionów, zwłaszcza w obszarze Europy Środkowo-Wschodniej. Wcześniej mieliśmy układ Wschód-Zachód – wszystkie szlaki komunikacyjne przez Europę biegną właśnie w takim układzie. To pierwsze połączenie Północ-Południe przez Europę Środkowo-Wschodnią ma być motorem i narzędziem do napędu i rozwoju całego tego obszaru.
Czy ta inicjatywa z upływem czasu stała się bardziej pojemna? Nawiązuję tu do wczorajszego spotkania w obrębie inicjatywy Trójmorza w Rydze i wystąpienia między innymi polskiego prezydenta Andrzeja Dudy.
– Trzeba powiedzieć, że od powstania tej inicjatywy niektóre państwa w Europie – takie chociażby, jak Niemcy czy Francja – sceptycznie na to patrzyły. Uważały nawet, że to konkurencja dla Unii Europejskiej. Padały głosy, że jest to inicjatywa, która ma rozbijać jedność europejską...
Wszystko zmieniło się od momentu, kiedy Rosja rozpoczęła inwazję na Ukrainę.
– Wtedy zobaczyliśmy, że kraje Europy Środkowo-Wschodniej mogą tak naprawdę liczyć tylko i wyłącznie na siebie. Zjednoczenie tych państw, które głównie nastąpiło dzięki inicjatywie dyplomatycznej realizowanej przez Polskę – zarówno przez polski rząd, jak i pana prezydenta – spowodowało, że państwa te zaczęły patrzeć na inicjatywę Trójmorza jak na pomysł, który faktycznie może zapewnić im nie tylko rozwój gospodarczy, ale również spokój, stabilizację geopolityczną, ale również bezpieczeństwo międzynarodowe. Ukraina od jakiegoś czasu zgłaszała, że chciałaby współpracować z inicjatywą Trójmorza, ponieważ bardzo wiele łączy ją z tymi państwami. Część z nich jest bezpośrednio przy granicy z Ukrainą, mamy połączenia transportowe, wreszcie jest bardzo wiele osób, które jeszcze przed wybuchem wojny pracowały w państwach inicjatywy Trójmorza. To wszystko po wybuchu wojny zmieniło się o tyle, że inicjatywa Trójmorza staje się dzisiaj punktem zwrotnym, czyli obszarem, który jest ze sobą skonsolidowany i wspólnie przeciwstawia się z jednej strony Rosji i barbarzyństwu, które dzieje się na Ukrainie, a z drugiej strony – również części państw Europy Zachodniej, które w dalszym ciągu nie do końca rozumieją powagę sytuacji w Europie (...).
