Anna Szarapka

2019-04-19
Anna Szarapka. Fot. Musicachoralis.org

Anna Szarapka. Fot. Musicachoralis.org

Utwory pasyjne - które wyrażają nastrój Wielkiego Tygodnia stanowią wyjątkowo bogaty element europejskiej kultury muzycznej

Utwory pasyjne - które wyrażają nastrój Wielkiego Tygodnia - nie są może tak szeroko znane, jak kolędy, ale stanowią wyjątkowo bogaty element europejskiej kultury muzycznej. O tym rozmawialiśmy z dr Anną Szarapką – teoretykiem muzyki.

Michał Jędryka: Zaczęła się wiosna, zbliża się Wielkanoc. Czy pory roku życia człowieka wyznaczane są również przez muzykę...

Z pewnością. Muzyka, religia i cierpienie to kategorię bardzo bliskie człowiekowi i towarzyszące mu zawsze. Dusza ludzka jest symfoniczna, pisała święta Hildegarda z Bingen, mistyczka i kompozytorka. Związek muzyki i świata podkreślane był w średniowiecznej teorii muzyki zgodnie z tradycją pitagorejską. Wtedy mówiono o harmonii świata, o tym, że cały wszechświat brzmi. Średniowieczna teoria przyniosła trzy kategorie: musica mundana, czyli harmonia świata, musica humana, czyli muzyka mikroskosmosu człowieczego, czyli harmonia jego psychofizycznej kondycji. Hildegarda dodaje też do tych dwóch musica celestis czyli śpiew aniołów. Musica mundana jest prawdziwą muzyką, a pozostałe dwie kategorie tylko jej odzwierciedleniem. Tym, co uderza w pismach i wizjach Hildegardy, to wskazywanie pierwotnego piękna i godności człowieka i świata, a także ciekawe rozważania nad harmonią utraconą poprzez upadek Adama, i harmonią odnalezioną i odzyskaną w śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa.

Właśnie w tej chwili rozważamy śmierci i zmartwychwstanie Chrystusa, czyli najważniejsze tematy, którymi żyją chrześcijanie w Wielki Piątek...

To szczególny moment na przywołanie twórczości pasyjnej. Jedną z najważniejszych form jest nurt pasji liturgicznej, związany z obrzędami religijnymi. Wyrósł z potrzeby wspólnotowego przeżywania tajemnicy zbawienia. Z kolei pasja nieliturgiczna związana była z estetyką stylistycznych kierunków, które były obecne w dziejach muzyki, a które zmieniały się i uzależniały się od epoki.

Pasja to po prostu ewangeliczne opowiadanie o Męce Chrystusa...

To opowiadanie sięga bardzo wczesnych okresów wyznawania wiary, sięga średniowiecza, a najstarsze zachowane świadectwa proklamacji pasji pochodzą z IV wieku. Opisała je pątniczka o imieniu Egeria, która pielgrzymowała do Jerozolimy, i brała udział w wielogodzinnym nabożeństwie pasyjnym, podczas którego właśnie czytano ewangeliczny opisy Męki Pańskiej

Czytano, czyli najważniejszy był tekst? Czy przez muzykę można podkreślić znaczenie tekstu?

Z pewnością. Mękę Pańską odczytywano i śpiewano korzystając z tekstów ewangelii świętego Mateusza w Niedzielę Palmową, w Wielką Środę według świętego Łukasza, a w Wielki Piątek czytano ewangelię według Świętego Jana. Od IX wieku spotykamy się już z pewnym udramatyzowanym odczytywaniem tekstu z podziałem na rolę. Słowa ewangelisty śpiewał diakon w rejestrze środkowym, Chrystus natomiast był odtwarzany w rejestrze najniższym, dla podkreślenia godności tej postaci, a pozostałe słowa, m.in. Piotra i służącej arcykapłana wykonywane były w rejestrze najwyższym.

Zwyczaj takiego udramatyzowania przetrwał do dzisiaj w liturgii, bo przecież w kościołach czyta się Mękę Pańską z podziałem na rolę, a w niektórych kościołach jest ona śpiewana. Wiemy, że odśpiewana będzie podczas dzisiejszej wielkopiątkowej liturgii o 18.00 w katedrze w Toruniu.

Do dzisiaj kościoły praktykują śpiewanie pasji, ponieważ rzeczywiście łączy się to z bardzo głębokim przeżyciem. Chodzi o kontemplację tego momentu, tej zbawczej męki Jezusa Chrystusa, i o to aby wierni mogli to przeżyć bardzo pięknie, z pewnym namysłem, z pewną medytacją. (...)

Na zakończenie wrócę, do początku naszej rozmowy. Przywołam cytat Benedykta XVI z jednej z jego książek: "W morzu żyją ryby i milczą, zwierzęta na ziemi krzyczą, a ptaki, których obszarem życiowym jest niebo, śpiewają. Człowiek zaś ma udział we wszystkich trzech: ma w sobie głębię morza, ciężar ziemi i wysokość nieba". Czy zgadza się pani na takie przedstawienie muzyki?

Muzyka jest najgłębszym przeżyciem człowieka, który śpiewu używa w momencie gdy cierpi, gdy się raduje, i w tej sposób przekazuje swoje silne emocje. Życzę wszystkim, abyśmy uczestniczyli w muzyce niebios, w śpiewie aniołów.


Dziś (piątek 19.04.) o godzinie 22.00, w kościele p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Toruniu odbędzie się koncert muzyki pasyjnej, w programie, m.in. Stabat Mater Palestriny, Miserere Allegriego.

Zobacz także

Dariusz Kurzawa

Dariusz Kurzawa

Sebastian Borowiak

Sebastian Borowiak

Jarosław Wenderlich

Jarosław Wenderlich

Marcin Wałdoch

Marcin Wałdoch

Jakub Dziadosz

Jakub Dziadosz

Arkadiusz Myrcha

Arkadiusz Myrcha

Marcin Wroński

Marcin Wroński

Zbigniew Sosnowski

Zbigniew Sosnowski

Patryk Tomaszewski

Patryk Tomaszewski

Zbigniew Girzyński

Zbigniew Girzyński

O ważnych sprawach z ważnymi gośćmi...

„Rozmowa Dnia” – od poniedziałku do piątku
po wiadomościach o godzinie 8:30.
Prowadzą: Agnieszka Marszał i Maciej Wilkowski.

Na Wasze pytania i uwagi czekamy
pod adresem mailowym:
rozmowadnia@radiopik.pl


26 15922126961070
Ważne: nasze strony wykorzystują pliki cookies.

Używamy informacji zapisanych za pomocą cookies i podobnych technologii m.in. w celach reklamowych i statystycznych oraz w celu dostosowania naszych serwisów do indywidualnych potrzeb użytkowników. Mogą też stosować je współpracujący z nami reklamodawcy, firmy badawcze oraz dostawcy aplikacji multimedialnych. W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies. Korzystanie z naszych serwisów internetowych bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zapisane w pamięci urządzenia. Więcej informacji można znaleźć w naszej Polityce prywatności

Zamieszczone na stronach internetowych www.radiopik.pl materiały sygnowane skrótem „PAP” stanowią element Serwisów Informacyjnych PAP, będących bazą danych, których producentem i wydawcą jest Polska Agencja Prasowa S.A. z siedzibą w Warszawie. Chronione są one przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Powyższe materiały wykorzystywane są przez Polskie Radio Regionalną Rozgłośnię w Bydgoszczy „Polskie Radio Pomorza i Kujaw” S.A. na podstawie stosownej umowy licencyjnej. Jakiekolwiek wykorzystywanie przedmiotowych materiałów przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, jest zabronione. PAP S.A. zastrzega, iż dalsze rozpowszechnianie materiałów, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt. b) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jest zabronione.

Rozumiem i wchodzę na stronę