Mariusz Smolij

2020-08-28

Mariusz Smolij. Fot. Magda Jasińska

Polskie Radio PiK - Zwierzenia przy muzyce - Mariusz Smolij

Dzieciństwo spędził na Śląsku. Początkowo – przez całą drogę edukacji - grał na skrzypcach, z przyjaciółmi stworzył Kwartet smyczkowy im. Krzysztofa Pendereckiego. Dziś jest jednym z najbardziej zapracowanych polskich dyrygentów. Od kilkudziesięciu lat mieszka w Stanach Zjednoczonych. Do ubiegłego roku dyrektor artystyczny Toruńskiej Orkiestry Symfonicznej. Przez cały ubiegły tydzień nagrywał w Filharmonii Pomorskiej w Bydgoszczy kolejny album dla wytwórni Naxos, tym razem z pieśniami i muzyką instrumentalną Ignacego Jana Paderewskiego.

Piątek, 28 sierpnia godz. 20:05

Każdego o to pytam, bo chyba nikt z nas nie żył w takich czasach, jakie mamy od kilku miesięcy. Jak wygląda życie artysty, muzyka, który do tej pory miał kalendarz bardzo szczelnie zapisany?

- To na pewno bardzo trudny okres. Okres, który zmusza nas do wyciszenia, zwolnienia, do przemyśleń. Może dla artystów takich jak ja, którzy mają cały czas kontakt z innymi muzykami, z publicznością, nagrywają, podróżują, uczą się nowych rzeczy, jest to czas na to, ażeby się czegoś nowego nauczyć. Tak próbuję na to patrzeć i może dostrzec elementy rzeczywistości, na które w takim normalnym życiu nie ma czasu. Chyba wszyscy mamy taką szufladę, do której wkładamy projekty, które zrobimy jak będzie na to czas. Tak sobie pomyślałem w pewnym momencie, kiedy już było wiadomo, że to zatrzymanie będzie dłuższe niż 3 tygodnie, że muszę zajrzeć do tej szuflady i jeżeli teraz tego nie zrobię, to naprawdę nie zrobię tego nigdy. Wiele rzeczy z tej szuflady udało mi się zrealizować, przeważnie pozamuzycznych, trochę takich intelektualnych. Przeczytałem kilka książek, na które zawsze miałem ochotę, a nigdy nie było czasu. A wracając do pytania... Mamy negatywne skutki pandemii dla działalności wszystkich tych, dla których kontakt z kulturą, z publicznością, ze sztuką jest podstawą egzystencji. No ale z drugiej strony trzeba szukać pozytywów i mieć nadzieję, że szybko wrócimy do naszej działalności.

Mariusz Smolij. Fot. Magda Jasińska

W Stanach Zjednoczonych ta sytuacja była jeszcze bardziej groźna niż w Polsce.

- Tak, choć to różnie wygląda w różnych stanach. Są stany bardziej restrykcyjne, czyli na przykład tam, gdzie ja głównie działam, jak Luizjana i New Jersey. Tam nie ma pozwolenia na żadne koncerty - małe, duże czy średnie.

No i został Pan trochę uwięziony?

- Tak, jak każdy obywatel. Ja akurat jeśli chodzi o podróżowanie mam większą wolność niż znakomita większość innych amerykańskich obywateli, ponieważ mam obydwa paszporty. W związku z tym w każdym momencie mogłem wjechać do Polski i odwrotnie, w każdym momencie mogę wrócić do Stanów Zjednoczonych, z tym że w zasadzie, jeśli chodzi o sprawy zawodowe, to nie mam na razie po co wracać. Tutaj jestem z powodu tego wyjątkowego projektu.

A to był projekt wcześniej planowany?

- Dużo wcześniej planowaliśmy i tak się stało, że on się zachował głównie ze względu na to, że nie ma publiczności podczas nagrania. Orkiestra jest mała, więc jest bezpiecznie z dystansem.

Z wytwórnią Naxos jest Pan związany od wielu lat.

- Tak, miałem to szczęście, że udało mi się bardzo dobrze rozpocząć współpracę z nimi pierwszym nagraniem i uzyskałem wtedy taki kredyt zaufania. To było nagranie z orkiestrą Sinfonia Varsovia, a w zasadzie jeszcze z Polską Orkiestrą Kameralną, bo pod taką nazwą wtedy działali. Nagraliśmy muzykę kameralną Andrzeja Panufnika, napisaną tylko na smyczki. Nagranie się spodobało i od tego czasu szefowie wytwórni mają do mnie zaufanie.

Ile płyt nagrał już Pan dla Naxos?

- To będzie teraz czternasta płyta. Ogólnie do tej pory była to muzyka polska m.in. Panufnika, Szeligowskiego i muzyka kompozytorów węgierskich. Grażynę Bacewicz nagraliśmy w Bydgoszczy, przed kilkoma laty, no i ta płyta otrzymała w Polsce nagrodę Fryderyka, a w Anglii została wybrana jako płyta miesiąca. Za każdym razem muszę przejąć również rolę producenta, kogoś kto kontroluje wszystkie aspekty artystyczne, ale i to, co będzie np. na okładce. Do mnie należy zebranie tych wszystkich elementów, oczywiście z tym się wiąże czasami szukanie środków na części tych projektów. Także żeby mieć szanse kontynuowania tej działalności, to trzeba się wszystkim zająć i wziąć sprawy w swoje ręce. I co najważniejsze, to oczywiście tylko wtedy jest możliwość następnego projektu, jeśli ten ostatni był udany, więc dopilnowanie jakości nagrań jest sprawą fundamentalną.

To powiedzmy trochę o tym projekcie, który w tej chwili powstaje. Capella Bydgostiensis nie weszła do żadnego studia, bo studiem jest jej siedziba, czyli Filharmonia Pomorska i jej znakomita akustycznie sala.

- Mamy szczęście, że jest tutaj tak wspaniała sala, z której korzystają inni przy nagraniach, więc nie było żadnych wątpliwości gdzie te nagrania się odbędą.

A czy ta sala pomaga?

- Sala pomaga bezsprzecznie. Chciałem nagrać kolejną płytę z muzyką Grażyny Bacewicz, ale padł inny pomysł, właśnie z muzyką Paderewskiego i jego pieśniami. Na początku byłem lekko sceptycznie nastawiony, ale dobrze się złożyło, że natrafiłem na suitę na smyczki Paderewskiego, która podobno wcześniej uznana za zaginioną, znalazła się przed kilkunastoma laty i nigdy jeszcze nie doczekała się profesjonalnego nagrania. Do tego dołożyłem własną aranżację „Nokturnu” Paderewskiego i dzięki temu otrzymaliśmy ten balans, powiedzmy 20 procent muzyki instrumentalnej i 80 procent wokalnej i to już było bardziej przekonujące, więc doszło do realizacji projektu, z czego się bardzo cieszę.

Oprócz Capelli, kto jeszcze pracuje przy nagraniach, jacy soliści?

- Mamy dwie młode, naprawdę bardzo zdolne i utalentowane wspaniałe wokalistki: pani Alina Adamski, która kiedyś wygrała w Bydgoszczy Konkurs wokalny Paderewskiego i stąd ten kontakt i to zaproszenie. Obecnie mieszka w Zurychu, tam przez ostatnie 2 lata była w studiu operowym przy operze w Zurychu. Wykona krótkie cykle pieśni: 4 pieśni do słów Adama Asnyka i 6 do słów Adama Mickiewicza. Drugą wokalistką jest pani Agata Schmidt z Torunia, która skończyła studia w Bydgoszczy, później studiowała we Francji i zaśpiewa chyba taki najbardziej rozległy cykl pieśni do słów Mendesa - francuskiego poety, który był przyjacielem Paderewskiego. Ciekawą sprawą jest to, że stosunkowo najwięcej pieśni Paderewski napisał do słów francuskich poetów, a nie do tekstu polskiego czy amerykańskiego. W tym momencie trzeba przypomnieć, że opracowania na orkiestrę przygotował pan Marcin Gumiela, który jest znanym kompozytorem i pracuje na tutejszej uczelni. Zrobił to bardzo zgrabnie, a to nie jest takie proste. To tak jak upieczenie nawet najprostszego ciasta, gdzie są tylko trzy, cztery składniki, często jest trudniejsze niż zrobienie świetnej, wykwintnej potrawy i moim zdaniem pan Marcin to zrobił znakomicie.

To będziemy mieć wykwintne muzyczne danie?

- Tak oczywiście, będzie to wykwintna potrawa. Ale na płytę będziemy musieli poczekać jeszcze kilka miesięcy, bo ukaże się ona w 2021 roku.

Zobacz także