Bohaterowie, cz.12

2020-03-19
Joanna Dmitrjew. Fot. ze zbiorów Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej

Joanna Dmitrjew. Fot. ze zbiorów Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej

Zofia Dmitrjew. Fot. ze zbiorów Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej

Zofia Dmitrjew. Fot. ze zbiorów Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej

Dziś wyjątkowo opowiemy o dwóch kobietach - matce i córce, które walczyły o wolność i niepodległość Polski. W tej opowieści oprzemy się głównie na relacjach Haliny Szczepańskiej, łączniczki AK Obwód Nieszawa, współpracującej z prof. Elżbietą Zawacką i jej Fundacją Archiwum Pomorskie Armii Krajowej.

Joanna Dmitrjew urodziła się w Nieszawie, k. Torunia. Jej ojciec wywodził się z gospodarstwa rolnego, ale do śmierci (1924 r.) był pracownikiem nieszawskiego browaru.

Joanna, z zawodu pielęgniarka, wyszła za mąż za oficera armii rosyjskiej Mikołaja Dmitrjewa, z pochodzenia Rosjanina, muzyka, który grał w orkiestrze wojskowej. W okresach letnich orkiestra grywała w Parku Zdrojowym w Ciechocinku - mieście będącym już wówczas kurortem i ośrodkiem rekonwalescencji żołnierzy rosyjskich. Małżonkowie mieli dwoje dzieci: syna Aleksandra i córkę Zofię.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości rodzina Dmitrjew zamieszkała w Warszawie przy ulicy Natolińskiej. Joanna zajmowała się domem do wybuchu wojny. Mikołaj wstąpił do służby w Policji Państwowej i pełnił tę służbę również w czasie okupacji niemieckiej aż do wybuchu Powstania Warszawskiego, w którym uczestniczył i w czasie którego najprawdopodobniej poległ.

ZofiaDmitrjew w roku 1938 była po maturze i zamierzała podjąć studia na Uniwersytecie. Jej starszy brat Aleksander był w Szkole Podchorążych. Bardzo się nim chwaliła, kiedy we wspaniale dopasowanym mundurze przywiózł ją na letnie wakacje do Ciechocinka w 1938 r. Tam poznała Halinę Szczepańską. Rodzinę Dmitrjewów Halina poznała bliżej w listopadzie 1939 roku, gdy przybyła do Warszawy i zatrzymała się u Dmitrjewów, co wywołało o u domowników lęk, gdyż w ich mieszkaniu na pawlaczu nad łazienką ukrywał się zaprzyjaźniony Żyd – Marian Majeran; opiekowała się nim matka Zofii – Joanna. Ukrywano go tam przez cały okres okupacji niemieckiej aż do wybuchu Powstania Warszawskiego. Podczas tej pierwszej wizyty Halina jeszcze nie wiedziała, czy Joanna Dmitrjew działała w ruchu oporu. Natomiast wiedziała z całą pewnością, że oprócz opiekowania się Marianem Majeranem, jako pielęgniarka zajmowała się innymi osobami, także tymi chorymi na tyfus. Z tego powodu ona również na niego zachorowała.

O tym, że Joanna i Zofia należały do ruchu oporu Halina Szczepańska dowiedziała się w czasie drugiej wizyty w Warszawie. Nastąpiło to w grudniu 1941 r. Wówczas mając do wykonania zlecone zadania, potrzebowała pomocy Zofii, aby trafić do konkretnych osób według adresów w kilku punktach Warszawy. Wtedy to, w toku wymijających wypowiedzi i zapytań, Zofia powiedziała Halinie wprost: „Nie kręć przede mną i nie staraj się mi wmówić, że nic nie rozumiem, masz coś szczególnego do załatwienia, więc mi zaufaj, bo ja jadę na tym samym wózku”.

W czasie tej drugiej wizyty pomogła Halinie pozałatwiać wszystkie sprawy. Podczas kolejnej, Halina wiedziała, że obie kobiety – zarówno Zofia, jak i jej matka – uczestniczyły w walkach powstańczych, podczas których Zofia była kilka razy ranna.

Po upadku Powstania Warszawskiego obie kobiety zostały wywiezione do obozu jenieckiego w Oberlangen. Po wyzwoleniu obozu, 12 kwietnia 1945 roku, przez 1. Dywizję Pancerną dowodzoną przez gen. Stanisława Maczka, oswobodzonych zostało 1700 uczestniczek Powstania Warszawskiego, wśród nich Jadwiga i Zofia Dmitrjew.

Z tego powodu obie kobiety znalazły się w Anglii. Początkowo przebywały w Centralnym Obozie PMSK (Pomocnicza Morska Służba Kobiet) w Woodford Green pod Londynem, gdzie Zofia podlegała leczeniu. Następnie zostały zakwalifikowane do służby wojskowej w polskim oddziale stacjonującym w Ilford. Stały się ochotniczkami PMSK.

Szczepańska zapamiętała, że w roku 1957 będąc u Zofii dowiedziała się, że jej matka zupełnie się załamała dowiedziawszy się prawdy o tragicznej śmierci syna Aleksandra, lotnika i kapitana WP, który na skutek represji organów bezpieczeństwa publicznego z powodu służby matki i siostry w PMSK, w 1954 r. popełnił samobójstwo.

Po zdemobilizowaniu Joanna Dmitrjew pracowała jako pielęgniarka w Angli. Do kraju nie powróciła. Zmarła w Londynie prawdopodobnie w 1955 r.

Zofia, po dojściu do zdrowia, wyszła za mąż za Polaka, Włodzimierza Brauna pochodzącego z Krakowa, który na terenie Anglii w stopniu kapitana lotnictwa służył przez cały okres wojny w jednostkach RAF. Po zdemobilizowaniu Pomocniczej Morskiej Służby Kobiet, Zofia już w cywilu pracowała w Polish Clinic w Londynie. Była wielką patriotką, pomagającą wszystkim, którzy tej pomocy potrzebowali. Zmarła w Londynie 3 marca 1992 roku.

Opowieść o życiu i działalności Joanny Dmitrjew i jej córki Zofii Dmitrjew powstała przy współpracy pani Anny Rojewskiej - dokumentalistki i autorki kwerend archiwalnych z Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej w Toruniu. Nadzór naukowy: dr Katarzyna Minczykowska-Targowska. Opowieść radiową o bohaterkach tego odcinka przygotowała Żaneta Walentyn.
Polskie Radio PiK - 21 marca 2020 - Bohaterowie, cz.12

Zobacz także

Bohaterowie, cz.52

Bohaterowie, cz.52

Bohaterowie, cz.51

Bohaterowie, cz.51

Bohaterowie, cz.50

Bohaterowie, cz.50

Bohaterowie, cz.49

Bohaterowie, cz.49

Bohaterowie, cz. 48

Bohaterowie, cz. 48

Bohaterowie, cz.47

Bohaterowie, cz.47

Bohaterowie, cz.46

Bohaterowie, cz.46

Bohaterowie, cz.45

Bohaterowie, cz.45

Bohaterowie, cz.44

Bohaterowie, cz.44

Bohaterowie, cz.43

Bohaterowie, cz.43

Walczyli kiedy wielu straciło nadzieję. Na pierwszej linii ognia i w podziemiu. Przelewali krew. Ryzykowali. Ginęli. Wojna na zawsze zmieniła ich życie.

Przez cały rok razem z Fundację Generał Elżbiety Zawackiej w Toruniu prezentować będziemy Słuchaczom bohaterów walki o wolność w czasie II Wojny Światowej. Żołnierzy frontowych, konspiratorów, cichociemnych. Postaci związane z Pomorzem, ale działające w wielu miejscach okupowanej Europy. Dla wielu z nich wojna nie skończyła się w 1945 roku. Nowa władza niszczyła bohaterów.

Tajne operacje, ryzykowne szarże, tragiczne konflikty i decyzje. To wszystko w audycjach i reportażach na antenie Polskiego Radia PiK.

Zadanie „Bohaterowie” realizowane jest przez Fundację Generał Elżbiety Zawackiej oraz Polskie Radio PiK i finansowane w ramach umowy 796/P-DUN/2019 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę”.
Pomysł i nadzór naukowy nad przedsięwzięciem:
  • dr Katarzyna Minczykowska.
dr Katarzyna Minczykowska, fot. Jacek Smarz

dr Katarzyna Minczykowska, fot. Jacek Smarz

Autorzy kwerend archiwalnych i tekstów biograficznych:
  • Maria Ciesielska,
  • dr Ewa Gawrońska
  • Natalia Łata,
  • Agnieszka Łuczywek-Warszewska,
  • Anna Mikulska,
  • dr Katarzyna Minczykowska,
  • Barbara Rojek,
  • Anna Rojewska,
  • Elżbieta Skerska.

„Bohaterowie” - do wysłuchania kolejnych odcinków zapraszają: Żaneta Walentyn, Adriana Andrzejewska-Kuras i Michał Słobodzian.
Żaneta Walentyn

Żaneta Walentyn

Michał Słobodzian

Michał Słobodzian

Adriana Andrzejewska-Kuras

Adriana Andrzejewska-Kuras

Ważne: nasze strony wykorzystują pliki cookies.

Używamy informacji zapisanych za pomocą cookies i podobnych technologii m.in. w celach reklamowych i statystycznych oraz w celu dostosowania naszych serwisów do indywidualnych potrzeb użytkowników. Mogą też stosować je współpracujący z nami reklamodawcy, firmy badawcze oraz dostawcy aplikacji multimedialnych. W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies. Korzystanie z naszych serwisów internetowych bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zapisane w pamięci urządzenia. Więcej informacji można znaleźć w naszej Polityce prywatności

Zamieszczone na stronach internetowych www.radiopik.pl materiały sygnowane skrótem „PAP” stanowią element Serwisów Informacyjnych PAP, będących bazą danych, których producentem i wydawcą jest Polska Agencja Prasowa S.A. z siedzibą w Warszawie. Chronione są one przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Powyższe materiały wykorzystywane są przez Polskie Radio Regionalną Rozgłośnię w Bydgoszczy „Polskie Radio Pomorza i Kujaw” S.A. na podstawie stosownej umowy licencyjnej. Jakiekolwiek wykorzystywanie przedmiotowych materiałów przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, jest zabronione. PAP S.A. zastrzega, iż dalsze rozpowszechnianie materiałów, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt. b) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jest zabronione.

Rozumiem i wchodzę na stronę